Kampania podnosząca świadomość społeczną w ramach projektu Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW)

Lęk, najbardziej znane i bliskoznaczne słowa to: niepokój, obawa, strach, napięcie, popłoch, bojaźliwość, nerwowość, zdenerwowanie, bojaźń, lękliwość, fobia, tchórzostwo, przejęcie. Lęk jest emocją niezbędną w życiu każdego człowieka ze względu na swoją funkcję: sygnalizacyjną, mobilizacyjną i motywacyjną. Istnieje wiele rodzajów lęków i są typowe
dla różnych etapów życia człowieka. Lęk może być prawidłową reakcją na sytuacje trudne, ale może mieć również charakter patologiczny, gdy jest nadmiernie nasilony w stosunku
do zewnętrznego lub wewnętrznego bodźca, który go wywołał i często mu towarzyszą reakcje fizjologiczne lub somatyczne. Lęk jest zmartwieniem o przyszłe wydarzenia, strach zaś reakcją na wydarzenia bieżące.  Osoby doświadczające lęku nie mają myśli ukierunkowanych na tu i teraz, są osadzone w przyszłości. Na optymalnym poziomie niepokój jest w stanie nas mobilizować do tego żebyśmy podejmowali działania w kierunku rozwiązania jakiejś sytuacji. Zwiększa naszą motywację, pomaga nam działać. Lęk staje się patologiczny wtedy kiedy jest nadmierny, upośledza nasze funkcjonowanie i trwa przez dłuższy czas. Może wtedy prowadzić do destrukcyjnych konsekwencji i cierpienia. Towarzyszy szczególnie w okresie dojrzewania kiedy dochodzi do wielu zmian w umyśle i ciele. Nie wszyscy odczuwamy lęk
w równym stopniu. To co stresuje, niepokoi jedną osobę, może prawie nie mieć znaczenia
dla innej. Osoby z lękowym usposobieniem więcej rzeczy spostrzegają jako bardziej stresujące niż osoby mniej lękowe. Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń psychicznych. Częściej dotykają kobiet niż mężczyzn, występują jednak zarówno u dorosłych jak i u dzieci. Istnieje wiele rodzajów lęku, a każdy z nich daje nieco inne objawy.

Objawy zaburzeń lękowych:

1. Obszar psychiczny: odczuwanie nerwowości, napięcia, niepokoju, poczucia zagrożenia, trudności w uzyskaniu odprężenia, drażliwości, zmęczenia, ruminacji, obecność negatywnych myśli, przekonań o zagrożeniach, obecność koszmarów sennych.
2. Obszar fizjologiczno-somatyczny: objawy zakłóceń w funkcjonowaniu pracy wielu układów biologicznych np. układu krążenia (m.in. uczucie kołatania serca), układu oddechowego (m.in. uczucie utrudnionego oddechu), układu pokarmowego (m.in. nudności, wymioty, biegunka), układu ruchu (m.in. drżenie/napięcie/bóle mięśni). Mogą pojawiać się również objawy takie jak: bóle i zawroty głowy, wrażenie omdlewania, zaburzenia równowagi, suchość w jamie ustnej, ból w klatce piersiowej, osłabienie, pobudzenie, bezsenność, trudności z zasypianiem, nadmierne pocenie się, uderzenia gorąca, zmiany skórne: gęsia skórka, zaczerwienienie, bladość, wysypka.
3. Obszar behawioralny, który obejmuje m.in. zachowania społeczne w postaci wycofania, nadmiernej zależności od innych, trudności w sytuacjach społecznych, unikanie zaangażowania się w sytuacje związane z niebezpieczeństwem lub wprost przeciwnie poszukiwanie sytuacji niebezpiecznych.

ZABURZENIA LĘKOWE – RODZAJE

Objawy wybranych zaburzeń lękowych oraz rozpoznawanie ich wczesnych symptomów przez otoczenie szkolne u młodzieży

Fobia społeczna charakteryzuje się nasilonym lękiem przed uczestniczeniem w różnych sytuacjach społecznych, w których można zostać negatywnie ocenionym np. aktywny udział w uroczystościach szkolnych, wypowiadanie się na forum grupy. Osoby z fobią społeczną ograniczają kontakty z rówieśnikami, często na przerwach siedzą same, sporadycznie wychodzą z inicjatywą nawiązywania rozmowy. W sytuacjach „ekspozycji społecznej” miewają objawy somatyczne lęku, takie jak: zaczerwienienie twarzy, dygotanie, nagła potrzeba skorzystania z toalety. Poproszone do odpowiedzi przez nauczyciela, odpowiadają cicho i sprawiają wrażenie niepewnych. Uczniowie z fobią społeczną często nie uzyskują pomocy, ponieważ są spokojne, ciche i nie sprawiają kłopotu swoim zachowaniem. Czasem takie zachowanie dziecka dorośli traktują jako pożądane albo zgodne z jego temperamentem.

Fobie specyficzne dotyczą przeżywania silnego lęku w zetknięciu z konkretnymi przedmiotami lub sytuacjami. Zazwyczaj specyficzne objawy związane są ze zwykłymi sytuacjami, które są powszechne w dzieciństwie, a dyskomfort przeżywany w sytuacji budzącej lęk powoduje istotne pogorszenie funkcjonowania dziecka i chęć unikania przez nie bodźców budzących obawy. Zachowania dziecka z fobią specyficzną, które można zaobserwować w środowisku szkolnym: unika przedmiotów i sytuacji w zetknięciu z którymi reaguje nadmiernym lękiem; często też samo ocenia swoją reakcję jako nadmierną lub nieracjonalną, mimo to, nie jest w stanie jej powstrzymać. Zdarza się, że uczniowie z fobiami specyficznymi są wyśmiewane oraz traktowane z ironią i dystansem. Należy pamiętać, że objawy lęku powodują u dziecka bardzo duży poziom dyskomfortu, więc wsparcie ze strony otoczenia ma duże znaczenie w jego walce z zaburzeniem.

Zaburzenia lękowe z napadami paniki rozpoczynają się najczęściej u nastolatków. Głównym objawem zaburzenia panicznego jest występowanie okresowo ataków paniki czyli nagłych epizodów silnego lęku oraz fizycznych doznań lęku, takich jak: zawroty głowy, kołatanie serca, brak tchu. Ataki paniki wydają się występować bez wyraźnej przyczyny. Nastolatek zaczyna unikać miejsc, w których miał kiedyś atak paniki lub takich, z których ― w razie ataku ― byłoby mu trudno wydostać się i uzyskać pomoc. Zachowania nastolatka z atakami paniki, które można zaobserwować w środowisku szkolnym: unika wyjść do kina, podróży środkami transportu publicznego, udziału w różnych wydarzeniach szkolnych z obawy przed wystąpieniem ataku paniki i lęku przed kompromitacją w miejscu publicznym, gdyby to miało miejsce; unika uprawiania sportu i chodzenia na lekcje wychowania fizycznego, gdyż wysiłek fizyczny kojarzy mu się z odczuwaniem negatywnych w jego ocenie objawów, takich jak: szybsze bicie serca, przyśpieszenie oddychania. W środowisku szkolnym łatwo zaobserwować, że młody człowiek ma napady paniki. Taki nastolatek jest bowiem mistrzem unikania sytuacji, które uznaje za zagrażające.

Uogólnione zaburzenie lękowe charakteryzuje się występowaniem u ucznia uporczywych lęków dotyczących różnych, codziennych sfer życia lub aktywności. Proces „martwienia się” odczuwany jest przez młodego człowieka jako trudny do opanowania. Mogą występować objawy somatyczne, takie jak: bóle głowy, bóle brzucha, wzmożone napięcie mięśniowe. Niektórzy nastolatkowie próbują ukryć przed otoczeniem swoje liczne zmartwienia. Z jednej bowiem strony obawiają się, że „zwariują” od tego, co się z nimi dzieje, z drugiej zaś mają świadomość, że ich reakcje są nadmierne w porównaniu z reakcjami rówieśników.

Reakcje młodzieży na traumatyczne i stresujące wydarzenia

Wydarzenie życiowe o charakterze stresora jest na ogół wydarzeniem, którego wystąpienie zmienia życie i wymaga od człowieka podjęcia nowych działań adaptacyjnych. Takim wydarzeniem może być poważna choroba fizyczna dziecka, osierocenie czy migracja. Negatywne wydarzenia życiowe o charakterze stresora mogą prowadzić do zaburzeń adaptacyjnych. Mogą pojawić się zachowania agresywne, drażliwość, nadmierne wycofanie się z codziennego życia i niepokój. Wydarzenie o charakterze traumatycznym (trauma) rozumiane jako „stan psychiczny lub fizyczny wywołany działaniem realnie zagrażających zdrowiu i życiu czynników zewnętrznych (przyroda, ludzie), prowadzący często do głębokich i długo utrzymujących się zmian w funkcjonowaniu człowieka, które wyrażają się w zaburzeniach somatycznych i psychicznych. Wydarzeniem traumatycznym może więc być każda sytuacja, w której dziecko jako uczestnik lub świadek jest narażone na działanie czynnika psychicznego lub fizycznego o wyjątkowej sile, związanego z zagrożeniem życia, integralności fizycznej i/lub zagrożeniem zdrowia.

Ostra reakcja na stres to przemijające w ciągu kilku godzin lub dni zaburzenie o znacznym nasileniu, które rozwija się jako reakcja na wydarzenie traumatyczne. Objawy cechuje duża różnorodność; często jest to stan „oszołomienia” i zaburzeń orientacji, niemożność rozumienia bodźców z otoczenia, objawy panicznego lęku. Może występować też całkowita lub częściowa niepamięć wydarzenia.

Zaburzenie stresowe pourazowe (PTSD) charakteryzują trzy grupy objawów:

• powtórne przeżywanie traumy poprzez nawracające wspomnienia;
• unikanie bodźców skojarzonych z traumą;
• nadmierne wzbudzenie autonomicznego układu nerwowego (kłopoty ze snem, koncentracją uwagi, nadmierna czujność i in.).

Zaburzenia lękowe są jednymi z najczęściej diagnozowanymi problemami psychicznymi.
Bez odpowiedniego leczenia, zaburzenia lękowe mają tendencję do utrwalania się

Lecznicze obejmować może zmianę stylu życia, psychoterapię i stosowanie leków.

WSKAZANIA DLA NAUCZYCIELI:

1. Dbanie o dobrostan psychiczny dziecka przez budowanie poczucia bezpieczeństwa, przewidywalności działań w środowisku szkolnym. Jeśli na terenie szkoły są przewidziane uroczystości, apele bądź inne wydarzenia, które nie odbywają się  na co dzień, należy odpowiednio wcześniej uprzedzić o nich ucznia.
2. Zindywidualizowane podejście do problemów ucznia przez okazywanie ciepła, zadbanie o właściwe relacje w grupie rówieśniczej i pozycję w klasie.
   Jest to szczególnie istotne ze względu na trudności, które często polegają na wycofaniu bądź izolowaniu w grupie rówieśniczej. Należy jednak zwrócić uwagę na zachowania „ucieczkowe”. Praca z lękiem polega na konfrontowaniu się
   ze źródłem niepokoju w bezpiecznych warunkach.
3. Dostrzeganie i docenianie osiągnięć, postępów, a także wysiłku wkładanego
   w wykonywanie zadań.
4. Podkreślanie „mocnych stron”, mobilizowanie do pokonywania trudności
   oraz budowanie pewności siebie poprzez stosowanie pochwał oraz pozytywnych środków wychowawczych.
5. Podnoszenie samooceny oraz motywacji do nauki – nawet jeśli są to drobne zachowania, należy wzmacniać i podkreślać np. „miło, że pomogłeś koledze”, „cieszy mnie to, że mimo takiego natężenia hałasu próbowałeś pracować na lekcji”.
6. Stwarzanie sytuacji dydaktycznych oraz wychowawczych, umożliwiających uczniowi przeżycie sukcesu na forum klasy (wykazanie się zdolnościami, umiejętnościami, osiągnięciami).
7. Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia (konkretne wskazania mogą zostać wymienione w opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej, np. wydłużenie czasu na sprawdzianach
   czy sprawdzanie wiedzy szkolnej z mniejszej partii materiału, odpowiedzi pisemne zamiast ustnych).

1. Ochrona sfery emocjonalnej poprzez obserwowanie procesu edukacyjnego ucznia
   i udzielanie pomocy w sytuacjach wywołujących nadmierne napięcie emocjonalne. Ten punkt może być realizowany na różne sposoby w zależności od potrzeb ucznia. Dla niektórych pomocne okaże się skorzystanie z zabawek obniżających napięcie (gniotki, pop it, piłeczki antystresowe). Warto zachęcać ucznia do pozostania
   na lekcji. Jeśli okaże się to niemożliwe, lepiej pozwolić skorzystać ze wsparcia psychologa/pedagoga szkolnego.
2. Docenianie wszelkiej aktywności poznawczej i społecznej.
3. Zachęcanie do pracy w małej grupie (tworzenie projektów).

Źródła i pomocne materiały:

https://www.youtube.com/watch?v=2g2hhl5CqaI&list=PLGJKXfkCvfbiP1trrGB6JJx60HiaS1emS&index=16

http://bc.ore.edu.pl/Content/198/07ore_leki.pdf

Grzegorzewska I., Cierpiałkowska L., Borkowska A. (red.). (2020). Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

https://psychoterapiacotam.pl/zaburzenia-lekowe-przyczyny-i-rodzaje-zaburzen-lekowych

W ramach realizacji projektu „Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW)”

nauczyciele naszej szkoły prezentowali wypracowane rozwiązania i metody pracy z uczniami o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych, aby nauczyciele obserwujący zajęcia w praktyczny sposób poznali założenia edukacji włączającej.

Superwizje koleżeńskie są nieocenione… Są wsparciem nie tylko rozwoju zawodowego nauczycieli, są przede wszystkim wsparciem rozwoju uczniów.

20 kwietnia 2023 roku odbyła się konferencja podsumowująca dwuletnią działalność Specjalistycznego Centrum Wspierającego Edukację Włączającą w Białymstoku pn. „O oswajaniu inkluzji w rzeczywistości szkolnej – doświadczenia SCWEW”.

Podczas konferencji zostały zaprezentowane efekty działań realizowanych od lipca 2021 roku w placówkach oświatowych Białegostoku w ramach projektu „Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW)” - Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój ,,Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji”.

Prelegenci wypowiadali się na temat edukacji włączającej i praktycznych rozwiązań, które mogą sprzyjać wszystkim uczniom niezależnie od ich zdolności, umiejętności czy pochodzenia. Jednym z punktów programu była dyskusja moderowana, w której wzięły udział także przedstawicielki naszej szkoły - Technikum Handlowo-Ekonomicznego Zespołu Szkół Handlowo-Ekonomicznych im. Mikołaja Kopernika w Białymstoku. Pani Anna Danilczuk zaprezentowała sukcesy i bariery w pracy z uczniami ze zróżnicowanymi potrzebami. Katarzyna Plewa zabrała głos jako przedstawiciel uczniów i przekazała perspektywę funkcjonowania uczniów z niepełnosprawnościami w szkołach ogólnodostępnych.

Szczegółowe informacje i fotorelacja:

https://scwew.sosw.bialystok.pl/klip-i-prezentacje-z-konferencji/

https://www.bialystok.pl/pl/wiadomosci/aktualnosci/edukacja-wlaczajaca-w-bialymstoku.html?fbclid=IwAR1UJl-S1iPAdkp8WQ608Ffl9K1repisxP1gndtn91eQ2jzt_aP5u06ld0A

Kampania podnosząca świadomość społeczną w ramach projektu Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW).

Odżywianie jest ważną sferą w życiu człowieka. Zaburzenia odżywiania należą do zachowań ryzykownych, to znaczy niosących negatywne skutki dla zdrowia fizycznego oraz psychicznego jednostki oraz jej otoczenia społecznego.

Negatywne konsekwencje zachowań ryzykownych występują u dzieci szybciej i są znacznie bardziej poważne niż u osób dorosłych. Jest to uwarunkowane niezakończonym jeszcze rozwojem biologicznym, intelektualnym, emocjonalnym i społecznym młodych ludzi.

Różnorodne przeżywane przez nas stresy są częstym powodem utraty apetytu, podjadania lub nadmiernego apetytu. Różne choroby somatyczne również bywają związane z jego zaburzeniem.

Wśród czynników kluczowych dla rozwoju zaburzeń odżywiania badacze wymieniają nieprawidłowe nawyki żywieniowe, presję związaną ze społeczno-kulturowymi standardami dotyczącymi sylwetki, traumatyczne doświadczenia z dzieciństwa oraz silną potrzebę osiągnięć.

Zaburzenia w odżywianiu mogą prowadzić do wychudzenia i wyniszczenia organizmu, bądź do nadwagi i otyłości. Mogą być również przyczyną groźnych dla życia zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu (zmiany w narządach, zaburzenia elektrolitowe, zaburzenia nawodnienia organizmu).

Do zaburzeń odżywiania zaliczane są: jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa), żarłoczność psychiczna (bulimia nervosa) oraz mniej uświadamiane przez społeczeństwo przejadanie związane z czynnikami psychologicznymi (często będące przyczyną tzw. Otyłości prostej) i wymioty psychogenne.

Jadłowstręt psychiczny występuje u 0,3 do 0,5% populacji nastolatek i młodych kobiet. Natomiast bulimia dotyczy 1% tej populacji. Postaci nietypowe (które nie spełniają wszystkich kryteriów diagnostycznych obu chorób) występują ponad trzykrotnie częściej niż łączna częstość występowania jadłowstrętu i bulimii.

Najczęściej początek anoreksji ma miejsce w wieku 15―18 lat. Jednak coraz częściej choroba rozpoczyna się wcześniej, w okresie przed pokwitaniem. Anoreksja około 20-krotnie częściej występuje u dziewczynek niż u chłopców.

Bulimia rzadko rozpoczyna się przed okresem dojrzewania. W przypadku bulimii stosunek chorujących dziewczynek do chłopców wynosi 30:1. U chłopców objawy pojawiają się zwykle później niż u dziewczynek.

W rozwoju otyłości szczególną rolę przypisuje się okresowi przedszkolnemu i okresowi dojrzewania, które są określane jako okresy ryzyka rozwoju oraz utrzymywania się otyłości do wieku dorosłego. W Polsce występowanie nadwagi ocenia się na 8―16% populacji chłopców i 7―11% dziewcząt (otyłość dotyczy odpowiednio 4―5% i 3,5―5%). Alarmujący jest 2―3-krotny wzrost odsetka występowania otyłości w ciągu ostatnich 20―30 lat i przyśpieszenie tego trendu od lat 90.

Im szybciej wdrożone leczenie, tym większa szansa na wyleczenie.

Sygnały ostrzegawcze:

• Utrata lub gwałtowne zmiany wagi.
• Intensywne (obsesyjne) ćwiczenia fizyczne.
• Nie jedzenie na przerwach (np. wyszukiwanie sobie aktywności by nie jeść), unikanie stołówki, nie jedzenie przy innych lub inne rytuały jedzeniowe.
• Perfekcjonizm, zachowania obsesyjno-kompulsywne (poprawianie, układanie etc.).
• Noszenie kryjących ubrań (znaczące zmiany w sposobie ubierania się).
• Odsunięcie się od przyjaciół, trzymanie się na uboczu.
• Zmiana nastawienia, postawy, sposobu bycia, pogorszenie wyników w nauce.
• Pogorszenie wydolności fizycznej, zmiany figury, unikanie ćwiczeń fizycznych.
• Trudności w koncentracji uwagi.
• Wyrażanie niezadowolenia z własnego wyglądu.
• Zwiększona koncentracja na jedzeniu (np. mówienie o tym, pouczanie innych).
• Zmiana nastroju: smutek, przygaszenie, zaniepokojenie, poddenerwowanie, częste wahania nastrojów.
• Wyższy poziom zmęczenia, zwiększona męczliwość, częste uczucie zimna, siniejące ręce, zawroty głowy, zmniejszona odporność (częstsze infekcje). Im szybciej wdrożone leczenie, tym większa szansa na wyleczenie.

Uczeń z jadłowstrętem psychicznym w szkole.

Pracownicy szkoły mogą spotkać się z sytuacją, gdy:

• Dziecko przejawia objawy jadłowstrętu psychicznego, ale nie zostało jeszcze zdiagnozowane lub rodzice do tej pory nie dostrzegli problemu;
• Dziecko ma rozpoznany jadłowstręt psychiczny i objęte jest opieką lekarską i terapią;
• Dziecko z rozpoznaniem jadłowstrętu psychicznego wraca do szkoły po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu;
• Nastolatek ma rozpoznany jadłowstręt psychiczny i odmawia uczestnictwa w terapii.

Uczeń z żarłocznością psychiczną (bulimią) w szkole.

• W sytuacji, gdy dziecko zwierza się w szkole ze swoich problemów, należy o tym poinformować rodziców.
• Jeżeli rodzice poinformowali szkołę o występowaniu u dziecka tej choroby, ważne znaczenie ma ustalenie jakiej pomocy od personelu szkoły oczekują oni i nastolatek.
• Ważne jest uwzględnienie faktu, że uczeń chorujący na bulimię powinien mieć możliwość jedzenia na terenie szkoły regularnych posiłków.
• Napady bulimiczne lub prowokowanie wymiotów mogą mieć związek z nadmiernym stresem i przeżywaniem przez ucznia napięcia lub nieprzyjemnych uczuć. Życzliwa osoba, do której może się w takich sytuacjach zwrócić, może pomóc rozładować te trudne emocje.
• W sytuacji występujących u dziecka niepokojących dolegliwości (bóle brzucha, kołatanie serca, omdlenia, kurcze mięśniowe, drętwienie rąk i nóg itp.) należy natychmiast powiadomić rodziców. W niektórych przypadkach potrzebna będzie pilnie pomoc lekarza.
• Jeżeli u nastolatka dodatkowo występują samouszkodzenia, należy pamiętać, że są one przejawem nieradzenia sobie z emocjami. Dlatego nie należy go krytykować, oceniać, zmuszać do obietnicy, że więcej tego nie zrobi.
• Zalecaną postawą jest zachowanie spokoju, spokojne i delikatne zaopatrzenie rany, jeżeli jest ona powierzchowna. Głębsze rany mogą wymagać zaopatrzenia chirurgicznego. O fakcie dokonywania przez dziecko samookaleczeń powinni być poinformowani rodzice, przed którymi dziecko może ukrywać problem.

Uczeń z otyłością w szkole.

Nauczyciel, który ma pod opieką dziecko z otyłością, powinien pamiętać o tym, że dzieci te są często negatywnie oceniane przez rówieśników, są dla nich mniej atrakcyjne, mają mniej przyjaciół. Narażone są na częste przeżywanie frustracji związanej z mniejszą wydolnością fizyczną podczas zajęć wychowania fizycznego. Mogą się również stać ofiarami dokuczania ze strony rówieśników.

Zaburzenie odżywiania to bardzo podstępna choroba, nawet jak się wydaje, że jest już lepiej może wrócić, ale to nie znaczy, że nie da się jej wyleczyć. Zdrowienie to długi proces, co można zrobić? A czego nie? w trakcie leczenia:

• Wiara w to, że młodej osobie uda się wyzdrowieć, jest dla niej bezcenna. Postępy nie są liniowe.
• Złość, perswazja, przymus nie pomogą.
• Ważne jest wzmocnienie relacji przyjacielskich.
• W trakcie leczenia w niektórych przypadkach konieczne jest obniżenie wymagań.
• Ważna jest współpraca z rodziną i wiedza o potrzebach i trudnościach ucznia.

Bibliografia:

1. Gabriela Jagielska, Dziecko z zaburzeniami odżywiania w szkole i przedszkolu. Informacje dla pedagogów i opiekunów, ORE, 2010.
2. Paweł Jonczyk, Magdalena Potempa, Analiza stopnia odżywienia i właściwości odżywiania oraz cechy przyzwyczajeń żywieniowych i aktywności skutecznej dzieci w wieku 6–13 lat uczęszczających do wybranych szkół podstawowych na terenach wiejskich województwa śląskiego i opolskiego Poziom odżywiania i zaburzeń odżywiania oraz charakterystyka zwyczajów żywieniowych i aktywności fizycznej wśród Dzieci w wieku 6–13 lat uczęszczające do wybranych szkół podstawowych województwa opolskiego i śląskiego w Polsce. Praca badawcza, 2016.

Iwona Grzegorzewska, Lidia Cierpiałkowska, Aneta R. Borkowska, Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020.

Kampania podnosząca świadomość społeczną w ramach projektu Pilotażowe wdrożenie modelu Specjalistycznych Centrów Wspierających Edukację Włączającą (SCWEW)

Specyficzne trudności w uczeniu się- ogólny termin dotyczący niejednorodnej grupy zaburzeń przejawiających się poważnymi trudnościami w rozumieniu i posługiwaniu się mową, pismem oraz w zakresie zdolności matematycznych. Zaburzenia te są uwarunkowane wewnętrznie i wywołane są dysfunkcjami centralnego układu nerwowego. Ujmując w latach sześćdziesiątych specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu jako syndrom zaburzeń zwany dysleksja rozwojową, prof. M. Bogdanowicz wprowadziła opisujące je formy: dysgrafia, dysortografia, dysleksja. Specyficzne trudności w uczeniu się pisania i czytania należy odróżnić od występujących trudności związanych m.in. z zaniedbaniami edukacyjnymi i środowiskowymi oraz od trudności będących konsekwencją zaburzeń i chorób układu nerwowego czy innych współwystępujących dysfunkcji u ucznia (tzw. niespecyficznych trudności).

O specyficznych trudnościach w nauce mówimy, jeżeli niepowodzenia szkolne dotyczą tylko niektórych zakresów uczenia się i występują przy co najmniej przeciętnej inteligencji, a niejednokrotnie wysokiej sprawności intelektualnej, sprawnych narządach ruchu oraz zmysłach wzroku i słuchu, właściwej opiece wychowawczej oraz dydaktycznej. Gdy trudności te mają charakter wybiórczy i przejawiają się niepowodzeniami w uczeniu się czytania i pisania, mówimy o dysleksji rozwojowej. W przypadku specyficznych trudności w uczeniu się matematyki (głównie arytmetyki) można używać terminu dyskalkulia. Czasem trudności te występują jednocześnie, kiedy indziej mają charakter trudności izolowanych, ograniczonych do jednej umiejętności. Gdy dysleksja i dyskalkulia występują razem, są przyczyną poważnych niepowodzeń szkolnych.

Dysleksja rozwojowa jest terminem nadrzędnym dla określenia specyficznych zaburzeń w uczeniu się i mogą się na nią składać:

■ dysleksja – trudności w czytaniu przekładające się często również na problemy ze zrozumieniem treści

■ dysortografia – trudności z opanowaniem i właściwym stosowaniem reguł gramatycznych i ortograficznych

■ dysgrafia – trudności w opanowaniu kaligrafii, niski poziom graficzny pisma

■ dyskalkulia – specyficzne zaburzenia w uczeniu się matematyki

Termin dysleksja pochodzi od greckiego morfemu dys-, który oznacza brak czegoś, trudność, niemożność i słowa lexicos – odnoszącego się do słów. Zakres znaczenia pojęcia „dysleksja” nie jest jednakowy w pracach różnych autorów. Wyróżnia się wiele typów dysleksji (pomimo wspólnych objawów podstawowych). W literaturze światowej podaje się, że problem dysleksji dotyczy od 10 do 15 procent osób. 

DYSLEKSJA to problemy pojawiające się NIE TYLKO na początku szkolnej edukacji jest to problem całego życia, występuje w każdym wieku, dotyczy też dorosłych;

jej wczesne symptomy można zauważyć już w przedszkolu (mówimy wtedy o tzw. ryzyku dysleksji)

Przykładowe symptomy dysleksji u młodzieży

• wolne tempo czytania i nadal brak płynności, niechęć do czytania;
• nieprawidłowe odczytywanie słów lub całych informacji;
• dalsze trudności w poprawnym zapisie słów;
• nieestetyczne pismo, czasami zupełnie nieczytelne;
• kłopoty z planowaniem, organizacją i układaniem w sekwencje;
• nieumiejętność streszczania tekstu i selekcji informacji;
• zwięzłe wypowiedzi pisemne;
• trudności z robieniem notatek i przepisywaniem z tablicy;
• unikanie zadań związanych z czytaniem i pisaniem;
• słaba pamięć, wolne zapamiętywanie nowych treści;
• mylenie niektórych liter lub wyrazów;
• kłopot z szybkim nazywaniem przedmiotów lub przypominaniem sobie informacji;
• mylenie znaków i symboli (matematyka, fizyka, chemia);
• słaba orientacja na mapie i w przestrzeni;
• trudności z zapamiętaniem: wierszy, terminów, nazw (np. miesięcy), dat, danych, numerów telefonu, przekręcanie nazwisk i nazw, liczb wielocyfrowych;
• trudności w przedmiotach szkolnych, wymagających dobrej percepcji wzrokowej, przestrzennej i pamięci wzrokowej: w geografii – zła orientacja na mapie, w geometrii – rysunek uproszczony, schematyczny, w chemii – trudności w zapamiętywaniu łańcuchów reakcji chemicznych;
• trudności w przedmiotach szkolnych wymagających dobrej percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy: w opanowaniu języków obcych, w biologii – w opanowaniu terminologii, w historii – w zapamiętywaniu nazwisk, nazw.

Diagnozę dysleksji stawia się WYŁĄCZNIE u osób o prawidłowym rozwoju intelektualnym – są to trudności specyficzne (nie da się ich wytłumaczyć jakimś oczywistym czynnikiem jak: słabe możliwości umy­słowe, utrata słuchu czy przewlekła choroba).

Obraz trudności dziecka z dysleksją nie jest jednolity, co wynika ze znacznych różnic indywidualnych między dziećmi w zakresie konfigura­cji poszczególnych zdolności, temperamentu i osobowości.

Diagnoza pod kątem specyficznych trudności w uczeniu się w klasach I-III pozwala na rozpoznanie u dziecka ryzyka dysleksji. Opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej w sprawie specyficznych trudności w uczeniu się może być wydana uczniowi nie wcześniej, niż po ukończeniu trzeciej klasy szkoły podstawowej i nie później, niż do ukończenia szkoły podstawowej. Opinia w sprawie specyficznych trudnościach w uczeniu się jest aktualna na wszystkich etapach edukacyjnych. Możliwe jest jednak przeprowadzenie kolejnej diagnozy i wydanie nowej opinii w sytuacji, gdy poprzednia nie odzwierciedla aktualnego poziomu, czy zakresu zaburzeń występujących u ucznia 

W szczególnych przypadkach opinia może być wydana po ukończeniu szkoły podstawowej(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych). Dotyczy to uczniów u których z różnych przyczyn niemożliwe było wydanie opinii w terminie ustawowym lub w przypadku których zachodzą inne uzasadnione, niezależne od ucznia okoliczności, uniemożliwiające wydanie takiej opinii. W takiej sytuacji opinia o specyficznych trudnościach w uczeniu się może być wydana uczniowi szkoły średniej w następującym trybie:
• nauczyciel bądź specjalista pracujący z uczniem w szkole, po uzyskaniu zgody rodzica (prawnych opiekunów lub pełnoletniego ucznia) lub na wniosek rodziców (prawnych opiekunów lub pełnoletniego ucznia) składa do dyrektora szkoły wniosek wraz z uzasadnieniem,
• dyrektor zasięga w tej sprawie opinii rady pedagogicznej;
• dyrektor szkoły składa wniosek wraz z uzasadnieniem oraz opinią rady pedagogicznej do poradni psychologiczno- pedagogicznej oraz informuje o tym fakcie rodziców (prawnych opiekunów) lub pełnoletniego ucznia;
• rodzice z uczniem lub pełnoletni uczeń zgłaszają się do poradni psychologiczno – pedagogicznej w celu przeprowadzenia postępowania diagnostycznego i wydania opinii

Dysleksji NIE POKONA intensywna nauka i wielokrotne powtórki osoby z dysleksją nie są w stanie (lub przychodzi im to powoli i z trudem) opanować umiejętności czytania i pisania z wykorzystaniem typowych me­tod dydaktycznych; potrzebują one:

- specjalnie dostosowanych metod – pozwalających lepiej sobie radzić z trudnościami,

- specjalistycznych zajęć.

Objawy dysleksji nie ustępują wraz z wiekiem – towarzyszą człowiekowi przez całe życie, dlatego osoba z dysleksją potrzebuje wsparcia terapeu­tycznego i specjalistycznych działań edukacyjnych, aby zminimalizować jej skutki w codziennym życiu.

Osoby  z dysleksją mają odmienne potrzeby edukacyjne niż rówieśnicy, potrzebują:

–metod nauczania dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb;

–pomocy specjalistów – psychologów, logopedów, pedagogów terapeutów.

DYSLEKSJA to przede wszystkim trudności w czytaniu i pisaniu, ale NIE TYLKO

mechanizmy wywołujące dysleksję powodują także wiele innych obja­wów związanych z mową i uczeniem się.

Problemy w czytaniu i pisaniu mogą wywołać trudności w innych przedmiotach szkolnych – matematyce, historii, biologii czy nawet mu­zyce lub wychowaniu fizycznym.

Konsekwencją dysleksji mogą stać się problemy emocjonalne – lęk szkol­ny, zaniżona samoocena, wycofanie czy depresja.

Dysleksja w dorosłym życiu ogranicza możliwości wykonywania wielu zawodów wymagających szybkiego zapamiętywania i przetwarzania in­formacji mówionych lub pisanych.

DYSLEKSJA to trudności występujące zazwyczaj u dzieci INTELIGENTNYCH i PRACOWITYCH oraz ZMOTYWOWANYCH nie jest prawdą, że dysleksja to wymówka dla leniwych.

Uczniowie, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się mogą doświadczać w edukacji szkolnej, ale też i w codziennym życiu, wielu trudności. Dotyczą one prawie wszystkich sfer funkcjonowania. Trudności te często także mają wpływ na relacje i role ucznia w grupie, np. powodują, że uczniowie doświadczając różnorodnych niepowodzeń, mogą stać się bardziej wycofani, nieśmiali, lękliwi, niechętnie podejmują się nowych wyzwań. Przekładać się to może na małą wiarę we własne siły i możliwości osiągnięcia sukcesu. W związku z tym bardzo ważnym aspektem, na który nauczyciele i rodzice powinni zwrócić uwagę, jest dbanie o dobrą i przyjazną atmosferę w klasie i w domu, sprzyjającą wspieraniu ucznia w radzeniu sobie z trudnościami.

Publikacje rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Dysleksji

https://www.ptd.edu.pl/publikacje.html

Źródła:

Katarzyna M. Bogdanowicz, Grażyna Krasowicz- Kupis, Dorota Kwiatkowska, Katarzyna Wiejak, Alicja Weremiuk: Czy moje dziecko jest zagrożone dysleksją?, IBE, Warszawa 2014

 Marta Bogdanowicz, Anna Adryjanek: Uczeń z dysleksją w szkole. Gdynia 2004

(„Uczeń z dysleksją w szkole - poradnik nie tylko dla polonistów” Bogdanowicz, Adryjanek, Gdynia 2005

W naszej szkole wymiana doświadczeń, umiejętności, wiedzy odbywa się m.in.  podczas organizacji zajęć modelowych i otwartych z różnych przedmiotów: chemia, język angielski, religia. Podczas lekcji prezentowane są różne formy, metody, pomoce dydaktyczne dostosowane do pracy z uczniem o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych.

„Życie pojedynczego człowieka znaczy coś tylko wtedy, jeśli dzięki niemu życie każdej żywej istoty staje się bardziej godne i piękne. Życie stanowi świętość, to znaczy jest wartością nadrzędną, której wszelkie inne wartości są podporządkowane”
Albert Einstein

5 maja przypada Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych oraz Dzień Godności Osób  z Niepełnosprawnością Intelektualną. W szkole  odbyły się zajęcia edukacyjne w ramach kampanii „Jestem inny, ale nie gorszy” podnoszącej świadomość społeczną na temat postrzegania i funkcjonowania osób z niepełnosprawnościami. Chętna młodzież przygotowała plakaty, które zostały wyeksponowane w przestrzeni szkolnej. Nagrodzono uczniów za przygotowanie prac ze szczególnym uwzględnieniem walorów estetycznych. W bibliotece szkolnej zostały wyeksponowane książki dotykające tematyki osób z niepełnosprawnością.

8 kwietnia zwróciliśmy szczególną uwagę na osoby chorujące przewlekle. Zorganizowaliśmy akcję edukacyjną dla społeczności szkolnej na temat idei dawstwa szpiku, dobrowolnej rejestracji potencjalnych Dawców krwiotwórczych komórek macierzystych oraz działalności Fundacji DKMS. W ten sposób chcieliśmy przyczynić się do misji DKMS, podnieść wiedzę na temat wsparcia w powrocie do zdrowia osób, które   chorują na  nowotwór krwi i potrzebują przeszczepienia  krwiotwórczych komórek macierzystych, aby prowadzić normalne życie w kolejnych minutach, godzinach, dniach i latach! Dla wielu chorujących osób przeszczep jest szansą na życie.

Każda zdrowa osoba w wieku 18-55 lat mogła bezpłatnie zarejestrować się w bazie potencjalnych Dawców komórek macierzystych w punkcie w naszej szkole. Nasi wolontariusze odbyli szkolenie prowadzone przez studentów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Zostali poinstruowani jak prawidłowo przeprowadzić wywiad z osobami decydującymi się na bycie potencjalnym dawcą oraz w jaki sposób pobrać wymaz.

Dziękujemy osobom, które zdecydowały się zostać potencjalnym genetycznym bliźniakiem osób chorujących przewlekle i dać im szansę na życie oraz możliwość powrotu do funkcjonowania w społeczności szkolnej, zawodowej, do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów społecznych.